Ова не би требало да биде еден од оние постови во кои „Твитер агентурите“ нешто мрчат против вредните домашни новинари и нивниот лик и дело. Ова би требало да биде една илустрација како де факто функционира медиумското плуралистичко милје. Повеќе медиуми, пазар, конкуренција, би требало да ни понудат подобри информации? Па не баш.
Ете се случи еден интересен, но не така крупен настан:
И сега бидејќи се работи за инцидент со потенцијално големо значење и се случува во самиот центар на градот, многумина би очекувале да добијат целосна информација, која би ја вклучила и визуелната, која во овој случај е мошне важна за да се процени самиот настан, штетата, дали има некоја сериозна импликација од инцидентот, изјава од некој надлежен, информиран, сведок или слично.
Елем, ништо од тоа, добивме информација отприлика ваква (кликни на фотографијата за покрупна копија):
„Противпожарнтие служби не успеаја да го спасат мерцедесот кој е целосно уништен“.
„Возилото е целосно уништено, а полицијата врши увид“.
„Се проверува дали била поставена експлозивна направа во возилото“
И така редум. По овие драматични информации, еден од медиумите „се осмели“ и излезе на терен, па даде поцелосна слика што всушност се случило: „Изгоре мерцедес кај МНР“. Вистинската слика беше каде-каде различна од драматичните, непрецизните, непроверените, ископираните полу-информации пласирани во мнозинството од домашните медиуми:
Заклучоци? Очигледното конкуренцијата не ги мотивира нашите медиуми да соберат подобри и поквалитетни информации кои би им ги понудиле на корисниците. „Горат“ во брзината да пласираат каква било вест без квалитетно да ги обработат постоечките информации, да ги проверат и надополнат. Горат и во наклонетоста кон сензационализам, драматизација, кревање паника и копирање на постоечки информации без наведување извор, изјава, контекст или друга поткрепа на веста. Тоа е тоа, колку да си знаеме до кај им е чергичето и за тоа колку можеме да се потпреме на нив.
Малку копавме по Twitter.com, собравме и анализиравме твитови кои се однесуваат на настаните врзани со протестите против полициската бруталност во Македонија
Според најавеното, во неколку „продолженија“ ќе се обидам да пренесам некои од поинтересните резултати добиени од моето истражување како дел од магистерскиот труд на тема „Разлики во телевизиските дневници на програмските сервиси во Македонија“.
Истражувањето беше изврешено во текот на септември 2009 и се однесува на оние домашни телевизиски сервиси кои емитуваат програма на национално ниво по терестријален пат, односно во неа не се вклучени ТВ-сервисите кои емитуваат програма преку сателит.
Во овој прв пост го издвоив „ѓевречето“ кое се однесува на застапеноста на различните теми во телевизиските дневници, зададени и групирани во соодветни области:
Од горе прикажаното се гледа дека најзастапени содржини во домашните вести беа (се) прилозите од областите политика (37.06%) и хрониката (црната хроника или крими-хрониката) со 24.99%.
За многумина ова секако не е изненадување, но она што се покажа како дополнителен наод од истражувањето беше тоа што темите во телевизиските вести во голем степен можат да бидат наметнати од т.н. „моќни извори“ на информации (политички субјекти, институции и сл.). Како резултат на заинтересираноста на политичките субјекти да доминираат со информативните програми тие успеваат да им наметнат на домашните медиуми речиси секојдневно серија на т.н. „политички псевдо настани“ и со тоа да им ја диктираат и агендата за која се заинтересирани. Како резултат на тоа кај домашните медиуми се уште преовладува т.н. „регистрирачко новинарство“ при кое медиумите де факто трчаат по политичарите и темите кои тие им ги сервираат.
Втор индикатор кој се покажа како важен од овој дел од истражувањето е т.н. „провинцијализација“ на вестите кај нас, односно минимална застапеност на вестите од светот, што во услови на интензивна поврзаност на земјтие во овој глобализиран свет, е навистина назадна и неразбирлива логика на нашите телевизии.
Медиумите сами по себе не се ниту добри, ниту лоши за децата. Нивното влијание зависи пред сé од тоа колку често, колку време и на кој начин се користат од страна на децата.
Последниов месец и повеќе, решивме, јас и другите луѓе од Центарот за нови медиуми да бидеме малку поагресивни во напорите да поттикенеме позитивна дискусија за Интернет и социјалните медиуми. Не дека нешто значително сме направиле, но сепак, ете некои работи се придвижуваат. Дали е до нас или не, нема да носам заклучоци сега. Не е ни важно тоа.
– Родителите често се во дилема дали на своето дете да му дозволат или да му го ограничат користењето на „Фејсбук“ и на другите социјални мрежи. Сметам дека не е препорачливо децата уште од многу мала возраст да имаат профили, но тоа не значи строго да му забранувате на вашето дете да користи „Фејсбук“. Добро е отворено да разговарате со него и да бидете информирани за тоа колку време посветува на ваквите активности и што работи за да можете навремено да го советувате и да интервенирате ако има потреба – вели психологот Јана Величковска од општата болница „Ре-медика“.
фото: crisp.org.mk
Навистина ми се допадна аголот на пренесување на темата, нормално не дека има изјава од мене 🙂 туку дека Бисерка не се обидува да дига паника или да брка сензационалност. Пред да го пише текстот препорачав да фати позитивен агол и ја замолив да ги види постовите кои се линкани на погоре. Не знам дали и тоа имало влијание, ќе си каже самата 🙂 ама текстов покажува дека не паднала во стандардната замка во која новинарите, особено после емисијата Пулс на ТВ Алфа од пред некој ден, докажано „паѓаат”.
А свеж доказ за оваа замка, ако воопшто може и така да ја наречеме, е текстот кој исто така беше објавен во Нова Македонија пред некој ден со наслов: Уништен имиџ од видео на Јутјуб. Покрај позитивниот крај на локалниот пример, авторот (во овој случај проектот на Метаморфозис) не успеал во главен фокус (најочигледно е во самиот наслов) да го истакне позитивниот исход и соодветната постапка за спречување на злоупотребата.
Во секој случај и двата текста се крајно за поздравување и се надевам дека секој од нас во иднина ќе се обиде да ја извлече и што е најважно да ја истакне позитивната страна на интернетот. Свесен сум дека сите ги знаеме и мислиме дека нема потреба да ги истакнуваме позитивниве страни, ама ако оставиме традиционланите медиуми да ја поставуваат агендата и понатаму ќе продолжиме да воздивнуваме секогаш кога на некој настан или тв емисија ќе се поставуваат, искрено речено, досадните прашања за безбедност, опасност од измама и слично.
Денес се одржа уште еден „Ден на идеи“ во организација на Владата:
На отворениот „Ден на идеи“ граѓаните имаа можност да ги презентираат своите идеи до членовите на Владата. Имаше предлози за побрзо завршување на судските процеси, за нови вработувања на младите, за начинот на донесување на закони за нивна поголема усогласеност со уставот (Нетпрес, 9.10.200).
Јас не отидов, но секако имам една идеја за предложување: зошто „Денот на идеи“ не се спои со „Македонија-земја на информатичари“ и се отвори еден веб-сервис/веб-страница, на која ваков проток на идеи може да се одвива постојано, и на кој центрите на одлучување ќе можат да бидат во отворена и здрава комуникација со граѓаните. Еве да не бидам формалист, не мора да биде веб-страница, нека биде која било друга платформа или сервис од новите медиуми. Новинарите добро забележаа, на Денот на идеи отидоа претежно постарите сограѓани, па за да во вистинска и искрена форма се чуе и гласот на помладите добро би било да се размисли за токму ваков хибрид на тековни потфати на Владата.
Неќни, барајќи една статија од „Шпиц“ на „Time.mk“ во која бев инволвиран како соговорник на тема „новинарска автоцензура“, налетав на следниот пост: „Во срцето на книгата – Александар Хемон од сега и во Окно“. Ништо специјално со него (се работи за пофалба на превод на македонски на колумна на Александар Хемон) , „едини“ момент беше што бев спомнат во него. Респективниот блогер овде наведува како „од колумните на Џигал (тоа сум јас :), Фемгерила, Вуна и останатите во последно време почна да ми се превртуваат цревата. Ептен сте досадни брате…ептен. Како и ќе напишете нешто интересно кога од пред компјутер не може да ви се случи нешто интересно“.
Најискрено не сум воопшто битен како персона, дури се израдував на критиката во делот на досадноста на колумните (тоа обвинувањата за тоа дека, на купче со Фемгерила и Вуна, сме биле социопати, стварно е „педерски“ (shame on you mister blogger), но е тотално ирелевантна, мислам ако мајка ти каже дека си социопат што те гледа секој ден, малку ќе се замислиш, но кога некој кој никогаш во живот не те видел ќе ти каже дека си социопат, тогаш тоа нема никаква вредност, нула). Критиката е кул во смисла што ми потврди дека сѐ е во ред со менe, оти за да им се допаѓаш на сите, треба нешто сериозно да не е во ред со тебе и да страдаш во најмала рака од „multiple personality disorder“, па ете исклучиво од принципиелна гледна точка, се решив да напишам некој ред.
Имено, станува збор за еден вид „медиумска неписменост“, која може често да се најде дури и кај оние кои претендираат на високо-образовно-уметничко-книжевни и whatever слоеви во ова општество. Значи ништо лично, само еден поглед како и во времето на интернетот се пробиваат игнорантноста и спомнатата медиумска неписменост.
1. Го знам чувството „превртување на црева од читање“.
Oh yes sir, I know it…Од Михајло Лалиќ, преку Ќопиќ, Николетина Бурсач и другите ѕвезди на соцреалистичката литература која морав да ја читам во своите најбубуљичасти тинејџерски денови. But wait, овде се работи за лектири кои „морав да ги читам“, оти ако не читав, следеше една долга и болна каузална низа на казнено-поправни мери (кец или двојче > grounding > јок-џепарац > нема летување, и.т.д, и.т.н..). Денес на интернет, брату, никој не те тера или гони да читаш ништо со сила. Сам си кликаш, сам си бараш, читаш што сакаш, сам си го менаџираш своето читателско искуство и пракса, нема казни, нема некаква повратна одговорност, па на крај од твојот сурферски ден демек одиш нешто полагаш тест и одговараш на прашања? Нема ништо такво. Да одиш на интернет и да читаш нешто, па да ти се „превртуваат цревата“ треба да си кибер-мазохист, што бара работи кои те мачат или тормозат. Кој те тера да читаш нешто, ако сакаш читај, ако не сакаш не читај, whatever.
2. Internet is all free dude
Покрај фактот дека секој си е сам ковач на својата сурферска судбина, втор многу важен момент е дека на интернет речиси сѐ (фала Гугл) ти е бесплатно (вклучително моите колумни). Значи, во ред е јавна критика од типот „овој автор во списанието Теа модерна што го купив е тотално тапа…ми е жал што дадов пари за овој број, дрн-дрн…“. Ова секако не е случај со интернет културата денес, бираш што сакаш и бонус момент, за тоа ништо не плаќаш. Да седнеш и да анализираш или критикуваш интернет достапни содржини дека се досадни, е како да влезеш во топ супермаркет во кој има сѐ што можеш да си замислиш и во кој сѐ е бесплатно, и наместо да си „грабаш“ тоа што сакаш, ти седнуваш пред купче работи што не ги сакаш лично и нешто дрвиш, ја овака-ја онака. Тотално ирационално.
3. Ретроинтелектуална антиинтелектуална позиција на критика:
Има една културолошка одлика на нашата цивилизација, а тоа е со стари поими или концепти да опишуваш нови. На пример, денес ќе кажеш „сврти ми на мобилен“, по аналогија на старите телефони со кружно бирање (ми се будат тука фрустрациите од пријателите со повеќе нули во домашните броеви), иако мобилен со кружно бирање „немит“. Така и во културата е широко распространет моделот со стари концепти да се споредуват или опишуваат тековните појави или феномени. Во овој гореспомнат случај се работи за ретроинтелектуална позиција на критика (надредување на вредноста на книжевноста на интернет во однос на други содржини), комбинирана со еден вид рамбо-амадеусовски анти-интелектуализам (који гони све по списку у три лепе, и сл., доста присутен во домашната блогосфера, но кој е далеку од нешто автентично). Содржините на интернет со својата разновидност и разноликост не подлежат на униформен критички метод, за секој тип интернет содржина треба да се бара посебен проверен и издржан метод за критика. Овде имаш книжевно-уметнички код и дискурс применет од книжевно-уметнички на општествено-културлошки тип. Покрај несоодветноста на споредбата има и дополнителен момент, глобално утврдени и признаени содржини ги споредуваш со локално кодирани интернет содржини кои не претендираат на вреднување и сместување во таков контекст.
Поедноставено кажано, тоа би било како некое чиченце од Градски да седи да изгледа цел натпревар Работнички-Шкендија и после мечот да ораторствува на следен начин: „Тапа е ова фудбалот, досадно, досадно, … ја ова следам НБА лига, тоа таму дечките растураат“. Значи непотребна двојна деконтекстуализација, „меша спорт“, и „меша локално и интернационално“.
4. Интернет компетитивноста и опинионмејкерството
Сума сумарум, се работи за еден вид реакција која произлегува од универзалната човечка особеност да се споредува со другите, да се обидува да биде подобар од нив, да се наметне во општеството како креатор на јавно мислење. Ова е можеби најважниот момент во вакви случаи. Како и во општествено-политичката матрица, човекот е дотолку подобар доколку неговиот конкурент е полош, па сосема е „логично“ опонентот да го плукаш. Но, проблемот овде е што и тој модел на интернет е неприменлив. Не може да се наметне опинионмејкерство преку таков децентрализиран систем каков што е интернетот. Во таква понуда на содржини, само самите сурфери во еден вид индивидуално кумулативно искуство можат постапно и индуктивно сами да си ги создадат своите опинионмејкери.
Заокружувајќи ги истражувачко-мониторските активности околу работата на медиумите во изборниот циклус 2009, „Македонскиот институт за медиуми“ излезе со резултатите од својот мониторинг минатата недела (Дарко беше на промоцијата, јас не 🙁 Во него се наведуваат разни недостатоци во работењето на медиумите, што по својата конструктивна аргументираност секако е нешто што може да придонесе кон подобар увид како медиумско-комуникацискиот систем функционира кај нас. Ќе наведам само некои поистакнати сентенци од овој извештај:
Истражувањето покажа дека националните радиодифузери понудиле релативно задоволителен простор во информативните емисии за претседателските избори, но повеќето од мониторираните медиуми, со исклучок на Алсат М и Македонската телевизија, потфрлиле кога станува збор за специјализираните емисии, како што се дебатите, интервјуата итн. Скромен простор, според резултатите, бил отстапен на изборите за градоначалник на Град Скопје, а информации за локалните избори во другите градови во Македонија речиси и да немало.
Што се однесува до печатот, истражувањето покажа „скромна” изборна понуда, жанровски доминантно информативна, наспроти слабата застапеност на интерпретативно-аналитичкиот пристап. Исклучок од овој тренд е забележан кај весникот Дневник. Првичните сознанија покажуваат дека во известувањето преовладувале извештаи од изборните активности на партиите и кандидатите, но тоа претежно биле штури информации од категоријата “промоција на кандидатите”, т.е информациите фактографски ја следеле дневната агенда на кампањата на кандидатите, набројувајќи кои места кандидатите ги посетиле и со кого се сретнале.
Она што може да се додаде, во некоја комплементарна смисла на овие недвосмислени заклучоци, е дека локалните креатори на медиумските содржини како воопшто и да не размислуваат на вакво (системско/општествено) ниво, а своето функционирање го редуцираат на тесна пазарна основа, која ги деградира другите функции на медиумите.
Мој личен впечаток е дека кај нас е доминантен таков тип на медиумска перцепција во која ниту медиумите се обидуваат, ниту гледачите бараат нешто во оваа смисла (квалитетно покривање на општествено релевантни теми). Таа локал-логика некако се сведува на оној модел „медиумот како огледало“, но не на стварноста и реалноста, туку на нашите личниставови за општеството и средината. Задоволството го наоѓаме, а така и бираме медиумски содржини, во потврдувањето на своите гледишта преку другите и ментална блокада за различното. Од ова секако прозилегуваат и дефектните појави од типот немање дијалог и толеранција помеѓу различни општествени слоеви и групи од интерес.
Гледачите и читателите во услови на неквалитетно и неаналитичко новинарство, се практично наведени во таквото „сивило“ да одат по инерцијата преку конзумирањето медиусмки содржини од информативен тип, да си ги потврдуваат своите ставови (да се огледаат себе си во другите), отколку да побараат информации и анализи. Ова второво би било по принципот на „прозорец“ (кон стварноста), за која како да забораваме дека е возможно, иако ни е достапно преку регионалните и светските медиуми, подеднакво лесно како и шкарт-содржините (чест и почитание на исклучоци) од домашните медиуми.
Mkd-rss.com претставува нов сервис – агрегатор на вести и огласи од разни извори, поточно RSS канали, и сервис каде што тие вести можат да се коментираат. Го искористам текстот на ИТ.ком.мк како подлога за да си го пишам мојот коментарот.
Во неколку преписки и разговори францускиот книжевник Алберт Ками (Albert Camus) им се обраќа на своите пријатели со идеја да почне да печати весник. Но, според неговите планови, тој весник никако не би бил како вообичаените печатени весници од неговото време.
Според идеите на Ками, овој весник би излегувал неколку часа откако во продажба ќе отидат сите други весници и би пишувал за самите весници, за што тие пишуваат, како пишуваат, кој новинар со каква агенда ја напишал својата најнова статија, додека самата редакција според утврдени формули би пресметувала процент на вистина во самите весници.
Изгледа помалку наивно од оваа перспектива, но самата идеја доловува една тема кој е важна во извонредна смисла и во нашиве транзициско-интегративни времиња. Никој повеќе не ги анализира медиумите на дневна, содржајна, свежа форма, на оној начин кој ќе ви помогне да ги декодирате спиновите, дезинформациите, шпекулациите, л’жгите, клеветењето и слични доминирачки аномалии на нашиот медиумско-комуникациски систем.
Новинарите не го прават тоа, мошне ретко, од јасна причина што не сакаат да ги откриваат „дриблинзите“ на својата професија, академско-интелектуалната елита има побитни работи од ова (на пример тезгарење по разни факултети), влијанието на регулаторите се сведува на формални соопштенија, апели и слично. Тука некаде завршува приказната. Тук и там ќе се појави по некој научен труд, но прилично застрен во однос на својата актуелност, и тоа е тоа. Сите знаеме деке крупни работи не се во ред, сите сме скептици, но на содржинско ниво на дневен план сѐ останува на истото.
Свеста за медиумско образование во едукативниот систем се развива пребавно.
Во земји како нашава идејата на Ками би била извонредно решение, како крајна мера и очајнички обид да се раздвижи критичката свест на јавноста.
За среќа новите медиуми и платформи им даваат на самите корисници и простор и поттик да го прават тоа неформално, и може да се каже дека на тој план нештата се најразвиени и најсветски, ако сакате.
Еве зошто треба појаснување: 1. Има луѓе на кои не им е јасно, а би сакале да знаат кој термин што значи. 2. Има луѓе кои ги употребуваат термините во погрешна ситуација со погрешно значење. 3. Ми треба линк за референцирање.
Еве се токмам неколку денови, ама никако да се здиплам пред компјутер да напишам два-три збора, да ми олесни, за темиве што интензивно се циркулираат во јавноста.
Во утрински прилог на А1, „Раноден“ (02.12.2008) беше повторно загатната темата на компјутерите и децата, т.е. во поширока смисла темата, технологијата и децата. Прилогот, како и сите други од домашно происходство, е направен во „готски“ стил и ги истакнува „темните страни“ на компјутерите, видео игрите, интернетот и слично. Новинарката (истата таа што го „урна“ Автопазар) поентираше со тоа дека „во играчниците растат новите сајбер зверови“ („з“-то во „ѕверови“ е на новинарката, з.а.). Прилогот всушност беше повеќе за промоција на едно печатено издание на НВО-то „Анима“ за едукација на децата, ама ај 🙂
Не линкувам ниту еден текст на оваа тема, затоа што се работи за општа појава и со неколку гуглирања можете да најдете еден куп на исти текстови. Компјутериии, ууууууу, видео игри, ууууууууу, интернет, ууууу…Аман веќе, па зарем со ваква киберфобија се станува земја на информатичари, земја на модерни Европјани, земја која образува современи граѓани подготвени за 21-от век, и сѐ што ни носи тој? Новинарите, едноставно, рутински го пречекоруваат своето чергиче, и играјќи на стереотипи, груби генерализации и митологизации во ново руво, шират една непотребна и штетна фобија.
И бурекот е опасен, па не гледам нешто да се кршат новинарите од правење прилози за штетноста на омрсените тестенини, Напротив, сите се гордееме со бурекот и симитот, ахммм.
Се разбира секоја технологија носи свои опасности и предизвици. Тоа е дел од неа, секогаш кога влегуваш во автомобил, се соочуваш со ризик да си ја искршиш главата или некој да ти ја искрши, но зарем решението е за тоа ширење фобија преку прилози за тоа како „автомобилите се опасни и како се штетни за нашето здравје“. О не, наместо тоа имаш супер-кул реклами за новиот модел на незнам си кој екстра-авто бренд. Одговорно тврдам дека автомобилите се поопасни од компјутерите, знам дека никој нема да ми поверува, ама ќе си тврдам и ќе чекам признание.
Наместо киберфобија, ни треба едукација, медиумска едукација дет из (со други зборови треба да се читаат вакви извештаи, ама кој да ги чита, многу полесно е да се гледа „Мрежа“ со Сандра Булок). Целосна реформа на образовните програми во сфера на практични знаења за самите нови технологии и компјутерската етика. Додека во програмите за основците или барем средно-школците, не се најдат предмети, или барем наставни теми, од областа на компјутерска или медиумска етика, сметајте на тоа дека сме општество со застарено образование. Да се запознаат децата со употребите и опасностите на компјутерите, медиумите, новите технологии, медиумите, и слично, тоа е лекот од опасностите, не некакви „ловови на вештерки“ овде митолошки субституирани со компјутери.
Тоа е системското решение, кое мора да постои, и е минимум кое едно цивилизирано општество мора да ви го понуди како родител, сето друго е во сферата на индивидуални одговорности.
Извинете ама ако вашето дете поминува 5 или 6 часа пред компјутер дневно за тоа не е виновен компјутерот, туку вие.
Times во Јужна Африка неодамна го лансираа Times Mobile. Специјализирана платформа која детектира од каков мобилен уред се отвара страницата и испраќа соодветно форматирана мултимедијална содржина
“The African mobile market is currently the fastest growing in the world, so it’s important that every media company gears their strategy towards having a strong presence in the mobile arena,”
“In South Africa, far more people have access to the internet via their mobile phones than from regular PCs. Therefore, we need to be able to offer our digital content in a user-friendly and accessible way to our readers. We also expect this mobile platform to turn into a highly effective advertising channel.”
Уште една корисна лекција. Следи ги корисниците. Понуди им содржина таму каде што тие се наоѓаат.
Според последниот извештај на Завод за статистика во Македонија во првиот квартал од 2008 година, од вкупното население на возраст од 15 до 74 години мибилен телефон користеле 78,7%. А 29,4% од домаќинствата имале пристап на интернет од дома.
За жал локалната пондата на интернет е слаба, а воопшто нема потреба да зборувам за онаа на мобилен. Кој треба да повлече нога?
Заклучоци? Очигледното конкуренцијата не ги мотивира нашите медиуми да соберат подобри и поквалитетни информации кои би им ги понудиле на корисниците. „Горат“ во брзината да пласираат каква било вест без квалитетно да ги обработат постоечките информации, да ги проверат и надополнат. Горат и во наклонетоста кон сензационализам, драматизација, кревање паника и копирање на постоечки информации без наведување извор, изјава, контекст или друга поткрепа на веста. Тоа е тоа, колку да си знаеме до кај им е чергичето и за тоа колку можеме да се потпреме на нив.
сентенци од 
